Fryslân van boven

Fryslân is continu in beweging. Vanaf de grond is dat niet altijd zichtbaar, maar als je de provincie van bovenaf bekijkt, valt op hoe heden en verleden patronen nalaten in het landschap. De fototentoonstelling Fryslân van boven legt deze sporen haarscherp bloot. Op historische en nieuwe luchtfoto’s ‘lees’ je het landschap van bovenaf en ontdek je op welke manieren tijd en mens deze provincie de afgelopen eeuwen hebben getekend. Fryslân van boven is van 6 mei 2023 tot en met maart 2025 te zien in het Fries Museum in Leeuwarden.

Elf foto’s van de in luchtfotografie gespecialiseerde fotograaf Siebe Swart vormen de kern van de nieuwe fototentoonstelling. Vanuit vogelperspectief zien we hoe polders op Vlieland opgaan in natuurgebied, hoe de ‘Sintrale As’ onbeschaamd het eeuwenoude coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden doorsnijdt, hoe Wierum omringd wordt door een veelkleurige lappendeken van akkertjes. Swarts foto van de weiden bij Jorwert tonen oude, grillig gevormde waterlopen, naast moderne, rechte sloten als gevolg van de ruilverkaveling. Gras, greppels en water, het lijkt abstracte kunst. Hetzelfde is het geval bij de vervreemdende vliegerfoto’s die Gerco de Ruijter in 2009 maakte. Hij liet zich leiden door de wind en het toeval.
 
Ook de vroegste luchtfoto’s van Fryslân maken deel uit van de tentoonstelling. Ze zijn gemaakt tussen 1916 en 1939 en tonen een maagdelijk lege en landelijke provincie. Zo ligt het terpdorpje Wânswert rustig te sluimeren in de zomerzon, terwijl boeren op het land het hooi verzamelen. Het lijkt een tijdsbeeld dat lang geleden verloren is gegaan. Maar roept de hedendaagse foto van Siebe Swart van het dorpje Dedgum niet precies eenzelfde verstild gevoel op?

Remote sensing

Een apart deel van de tentoonstelling is gewijd aan ‘remote sensing’, het verzamelen van informatie op afstand. Vanuit vliegtuigen of satellieten worden met speciale camera’s infrarood- of warmtebeelden gemaakt. Ze tonen ons spectaculaire hoogteverschillen in het landschap, hoe verwoestend de extreme droogte van 2018 was of hoe een muizenplaag een aanzienlijk deel van de Friese weilanden ondermijnde.
Sommige beelden vanuit de lucht geven meer prijs dan het blote oog kan zien.